Willowa dzielnica tuż nad Zatoką Gdańską

Od letniska do dzielnicy willowej

Kiedyś Kamienna Góra pełniła funkcję kąpieliska. Jego budowę zainicjowano w marcu 1920 r., a letnisko otrzymało nazwę Kamieńca Pomorskiego. Duet architektów, Tadeusz Zieliński i jego imiennik Tołwiński, w założeniach przyjął niską zabudowę o charakterze willowym w towarzystwie ogrodów. Za inwestycję odpowiadała spółka Pierwsze Polskie Towarzystwo Kąpieli Morskich.

W ciągu dekady zabudowa okolicy postępowała. Do istniejących tu wcześniej budynków dawnego folwarku dołączyło wiele innych obiektów, w tym liczne wille, pensjonaty, urządzony w nowoczesnym stylu Dom Zdrojowy i punkty rozrywkowe, restauracyjne oraz kawiarniane. Wokół kształtował się charakter zabudowy Śródmieścia Gdyni, rozwijał się port, powstawały kompleksy mieszkaniowo-handlowe.

Kiedy Kamienną Górę zaczęto postrzegać jako dzielnicę prężnie rozwijającego się miasta, Kamieniec Pomorski ustąpił miejsca nowej nazwie, styl dworkowy stracił prymat na rzecz modernizmu, a konkretnie jego odnogi określanej jako funkcjonalizm, cechujący się prostotą i odejściem od zdobniczych akcentów.

Zabytki Kamiennej Góry figurujące w rejestrze województwa pomorskiego

Na dzień 24.07.2023 r. w rejestrze zabytków województwa pomorskiego znajdowało się trzynaście nieruchomości (a właściwie dwanaście i układ urbanistyczny) zlokalizowanych w obrębie Kamiennej Góry. Trzy z nich mieszczą się przy ul. Sieroszewskiego, a po dwie przy ul. Korzeniowskiego i Sędzickiego.

Najwcześniej, bo 22.11.1976 r., w spisie zagościła jednak zbudowana przy ul. Sienkiewicza 37 willa „Szumka” z ogrodem. Dom wybudowano na początku lat 20. XX w., a jego znakami rozpoznawczymi są czterokolumnowy ganek oraz facjatka na osi dachu łamanego. Niecałe 3 lata później do rejestru została wpisana „Opolanka” (Piotra Skargi 9) o niezwykle dynamicznej bryle.

W 1983 r. Wojewódzki Konserwator Zabytków w Gdańsku aż pięć budynków tej prestiżowej dzielnicy umieścił w rejestrze. Były to dom o funkcjonalistycznej formie (Korzeniowskiego 25/25a), trzy wille z ul. Sieroszewskiego, a także wybudowana w 1928 r. willa „Szczęść Boże” (I Armii Wojska Polskiego 6), właścicielem której był jeden z bardziej majętnych lokalnych gospodarzy. Obiekt wzniesiono w stylu historyzmu z odwołaniami klasycystycznymi.

Kolejny rok zaowocował następnymi trzema wpisami budynków tworzących zabudowę dzielnicy do rejestru. Willa „Orla” (Kasprowicza 2) reprezentuje styl zakopiański, „Zosieńka” (Sędzickiego 22) natomiast łączy w sobie styl dworkowy z Art Déco, zaś budynek biurowy „Polskarob” (Korzeniowskiego 8/10) to przykład funkcjonalizmu opływowego, w którego założeniach było stosowanie w bryle obiektu odwołań do architektury okrętowej.

W lutym 1985 r. uznanie zyskał za to układ urbanistyczny Kamiennej Góry, a po około dwóch latach również willa „Poznanianka” (Sędzickiego 16) dołączyła do wymienionych wcześniej budynków – obiekt przyciąga wzrok dwukondygnacyjnym ryzalitem, którego zwieńczeniem jest trójkątny fronton. Na następny – i zarazem ostatni do tej pory – wpis nieruchomości Kamiennej Góry do rejestru zabytków trzeba było czekać ponad dekadę.

Mowa o hotelu „Polska Riviera” (Zawiszy Czarnego 1), obecnie pełniącym rolę Klubu Marynarki Wojennej. Obiekt o jasnej elewacji z dodatkiem odcieni przypominających złoto i licznymi oknami o różnych kształtach mieści się tuż obok Bulwaru Nadmorskiego.

Kamienna Góra to nie tylko charakterystyczny krzyż, piękna panorama roztaczająca się z tarasu widokowego i urokliwy, choć niewielki, park. To także ciekawa historia i ogrom budynków będących świadkami przeszłości oraz rozwoju dzielnicy. Wiele spośród obiektów historycznych w rejestrze bowiem nie figuruje, niektóre z dawnych nieruchomości już nie istnieją, ale te zachowane sprawiają, że warto wybrać się na spacer śladami historii i przyjrzeć zabytkom okresu międzywojennego.

Zapraszamy na nasz profil https://www.facebook.com/gdyniadlawas, do podzielenia się wspomnieniami a być może i zdjęciami z tej pięknej dzielnicy Gdyni.